حق حضانت فرزند
حق حضانت فرزند : طبق ماده 1168 قانون مدنی ، نگهداری کودک هم حق و هم تکلیف والدین است و طبق ماده 1172 قانون مدنی ، هیچ یک از والدین حق ندارند در مدتی که حضانت طفل به عهده آنها است از نگهداری او امتناع کند ؛ در صورت امتناع یکی از والدین ، قاضی باید به تقاضای دیگری یا به تقاضای قیم یا یکی از بستگان و یا به تقاضای مدعی العموم (دادستان) نگهداری طفل را به هر یک از والدین که حضانت به عهده اوست الزام کند و در صورتی که الزام ممکن یا موثر نباشد ، حضانت را به خرج پدر و هرگاه پدر فوت شده باشد ، به خرج مادر تأمین کند.
حضانت فرزند بعد از طلاق با چه کسی است ؟
در صورت طلاق و جدایی پدر و مادر از یکدیگر طبق ماده 1169 قانون مدنی ، حضانت فرزند تا سن 7 سالگی به عهدهی مادر و پس از آن با پدر خواهد بود . همچنین طبق تبصره این ماده ، بعد از هفت سالگی در صورت اختلاف بین پدر و مادر ، حضانت کودک با رعایت مصلحت وی به تشخیص دادگاه می باشد .
. زمانی که فرزند پسر و دختر به سن بلوغ شرعی برسند ، حضانت به پایان می رسد . بعد از پایان سن 9 سال تمام قمری برای دختران و سن 15 سال تمام قمری برای پسران ، آنها از حضانت خارج می شوند و خودشان می توانند تصمیم بگیرند که می خواهند با پدر یا مادر خود زندگی کنند .
حضانت فرزند بعد از فوت والدین به عهده ی کیست ؟
حضانت فرزند پس از فوت یکی از والدین : طبق ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی ، در صورت فوت یکی از والدین ، حضانت با طرف دیگر است . همچنین طبق ماده ۴۳ قانون حمایت خانواده ، حضانت فرزندانی که پدرشان فوت شده با مادر است ، مگر آنکه دادگاه به تقاضای ولی قهری (پدر و جد پدری) یا دادستان ، اعطای حضانت به مادر را خلاف مصلحت فرزند تشخیص دهد .
حضانت فرزند پس از فوت هر دوی والدین : چنانچه والدین فرزند هر دو فوت کرده باشند ، حضانت و سرپرستی او با جد پدری و پس از آن با سایر خویشاوندان و اقوام کودک بر مبنای ترتیبات ارث است .
شرایط سلب حضانت از والدین
در صورتی که حضانت فرزند طبق قانون با والدین است و طبق ماده 1172 قانون مدنی ، والدین نمی توانند از حضانت فرزند خود امتناع کنند ، آیا ممکن است حضانت کودک از والدین سلب شود ؟
در پاسخ به این پرسش باید بگوییم ، قانونگذار برای حضانت فرزند از سوی والدین شرایطی را تعیین کرده است که در صورت عدم صلاحیت و شرایط مناسب والدین برای حضانت فرزند خود ، قاضی دادگاه در این خصوص تعیین تکلیف خواهد کرد .
همچنین طبق ماده 1175 قانون مدنی ، کودک را نمی توان از پدر یا مادری که حضانت کودک با اوست را گرفت ؛ مگر در صورت وجود علت قانونی .
طبق ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی ، هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که کودک تحت حضانت اوست ، سلامت جسمانی و یا ترتیب اخلاقی کودک در معرض خطر باشد ، دادگاه می تواند به درخواست خویشاوندان کودک یا به تقاضای قیم و سرپرست او یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی هر تصمیمی را که برای حضانت کودک مناسب بداند ، بگیرد.
برخی مصادیق سلب حضانت والدین عبارتند از :
1- اعتیاد زیان آور به الکل ، مواد مخدر و قمار
2- شهرت به فساد اخلاق و فحشا
3- ابتلا به بیماری های روانی با تشخیص پزشکی قانونی
4- سوء استفاده از کودک یا اجبار او به ورود در مشاغل ضداخلاقی مانند فساد و فحشا ، تکدی گری و قاچاق
5- تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف
6- عدم توانایی کافی در تأمین نیازهای مالی و عاطفی کودک
موارد نام برده شده در این ماده تنها برخی از مصادیق عدم مواظبت از کودک است که موجب سلب حضانت از والدین می شود ؛ موارد دیگری نیز وجود دارد که تشخیص آنها به عهده ی قاضی دادگاه می باشد .
همچنین طبق ماده ۴۵ قانون حمایت خانواده ، رعایت مصلحت کودکان و نوجوانان در کلیه تصمیمات دادگاه ها و مقامات اجرائی الزامی می باشد .
سلب حضانت فرزند از پدر
شرایطی که موجب سلب حضانت فرزند از پدر می شود به دلایل زیر است :
1 – زمانی که پدر فرزند را مورد آزاد و اذیت قرار دهد و به او آسیبی برساند و مادر قصد داشته باشد حضانت فرزند را از پدر بگیرد و در قانون یک سری موارد وجود دارد که می توان حضانت را چه از پدر و چه از مادر سلب کرد .
2 – ماده 1173 قانون مدنی می گوید : هر گاه در صورت عدم مواظبت یا بد اخلاقی هر یک از والدین پدر یا مادر که فرزند تحت سرپرستی او است ، سلامتی جسمی و روانی او مورد خطر قرار گیرد ، محکمه می تواند از طریق خویشاوندان نزدیک ، یا از طریق رئیس حوزه قضائی هر تصمیمی که در مورد حضانت فزرند صلاح بداند اتخاذ کند.
شرایط سلب حضانت فرزند از مادر
1- طبق ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی ، اگر مادر در مدتی که حضانت فرزند به او است ، مبتلا به جنون شود یا به دیگری شوهر کند حق حضانت با پدر خواهد بود .
2- طبق ماده 1173 قانون مدنی ، در صورت اثبات عدم مواظبت و انحطاط اخلاقی مادر ، حضانت فرزند از او سلب می شود .
درخواست سلب حضانت
هر یک از پدر یا مادر که مدعی عدم صلاحیت طرف مقابل است ، می تواند دادخواست سلب حضانت را به استناد مواردی که پیش تر گفته شد به دادگاه ارائه نماید و باید دلایل و مدارکی را برای اثبات ادعای خود در خصوص عدم صلاحیت طرف مقابل به دادگاه ارائه دهد .
* نکته : ممکن است دادگاه موارد دیگری را نیز جزء عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی دارنده حضانت بداند ، مانند سهل انگاری و بی توجهی به سلامت جسمانی یا تربیت اخلاقی کودک ، که تشخیص آن با قاضی است.
دادخواست سلب حضانت از مادر
دادخواست سلب حضانت از مادر ، یک دادخواست حقوقی محسوب می شود که از سوی پدر یا پدربزرگ یا خویشاوندان کودک و یا با تقاضا و درخواست دادستان زمانی که حضانت کودک با مادر است و وی صلاحیت لازم را ندارد مطرح شود .
مرجع صالح به رسیدگی دادخواست سلب حضانت از مادر ، دادگاه خانواده نزدیک به محل اقامت مادر است .
مدارک لازم برای تقدیم دادخواست سلب حضانت از مادر عبارتند از :
1- مدارکی که نشان دهنده ی ابتلای مادر به بیماری های روانی باشد .
2- مدارکی نشان دهنده ی آثار بدرفتاری و ضرب و جرح کودک توسط مادر باشد .
3- مدارکی برای اثبات فساد اخلاقی و فحشای مادر
4- مدارکی که مبنی بر ازدواج مجدد مادر پس از طلاق است .
5- ارائه مدارکی که عدم توانایی مادر در تأمین نیازهای مالی و عاطفی فرزند اثبات می کند .
