شرح ماده 269

مقصود از (حرز) مکانی است که مال برای محافظت در آن قرار می‌گیرد. برای مثال (گاوصندوق برای جواهرات، به مثابه‌ی حرز است).

شرح ماده 270

به عبارت ساده‌تر در صورتی که سارق، مال مسروقه را از ملک غصب شده برباید، آن مکان از مصادیق حرز نیست.

شرح ماده 272

هرگاه سارق با وسیله‌ای مال را از حرز یا مکان نگهداری برباید و یا این عمل را توسط صغیر غیر ممیز یا دیوانه انجام دهد. مانند این است که خود مستقیم نقض غیر مجاز حرز نموده است.

البته استثنائی هم دارد، چنانچه سارق مال را توسط صغیر ممیز برباید، آمر محسوب می‌شود و مجازات آن سرقت تعزیری است.

طفل غیر ممیز: شخص نابالغی که دارای قوه درک و تمیز نیست، زشت را از زیبا و سود را از زیان تشخیص نمی‌دهد.

مباشر: کسی که از طرف مالک به طور مستمر اداره اموال او را تصدی می‌کند. ب- به معنی ضابط است. ج- در مقابل سبب به کار می‌رود.

طفل ممیز: دارای قوه درک و تمیز نسبی است، با اینکه به سن بلوغ نرسیده، زشت را از زیبا و سود را از زیان باز می‌شناسد که بسته به فرد 6 الی 7 سالگی صغیر ممیز می‌شود. در صورتی که شک کنیم صغیر ممیز شده است یا نه، هنوز باید او را غیر ممیز بدانیم و کسی که می‌خواهد معامله او را صحیح بداند باید اثبات کند که او ممیز شده است.

شرح ماده 274

ارزش مال مسروقه: اگر ربایش مال در یک سرقت معادل چهار و نیم نخود طلای مسکوک (ضرب شده) نباشد شامل حد نمی‌شود.

به عبارت ساده‌تر وقتی مستوجب حد است که حداقل اندازه و نصاب آن حد را طلب نماید.

(نصاب: قسمتی از مال که سرقت در آن قسمت نافذ و معتبر است).

شرح ماده 275

چنانچه چند نفر مالی را بربایند چون هر کدام عمل سرقت را انجام داده‌اند پس حد نصاب نیز برای هر کدام از آنها لازم الرعایه است. وقتی سهم هر یک از سارقین به حد نصاب سرقت محقق نشده است و جرم مستوجب حد نیست.

ماده 276: سرقت در صورت فقدان هر یک از شرایط موجب حد، حسب مورد مشمول یکی از سرقت‌های تعزیری است.

شرح ماده 276

سرقت در صورت فقدان هر یک از شرایط موجب حد، حسب مورد مشمول یکی از سرقت‌های تعزیری است.

1- سارق به حد بلوغ شرعی رسیده باشد.

2- سارق در حال سرقت عاقل باشد.

3- سارق قاصد باشد.

4- سارق بداند و ملتفت باشد که مال غیر است.

5- صاحب مال، مال را حرز قرار داده باشد.

سرقتی که فاقد شرایط اجرای مجازات حد باشد و موجب اخلال در نظم یا خوف شده یا بیم تجری مرتکب یا دیگران باشد، گرچه شاکی نداشته یا شاکی گذشت نموده باشد مجازاتش حبس تعزیری خواهد بود.

* معاونت در سرقت تعزیری حبس دارد.

مجازات سرقت حدی

شرح ماده 278

در قوانین مربوط به حد همچنین بر مجازات‌های تشدیدی بر تعدد جرم بحث می‌نماید:

1- در سرقت اول: قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتهای انگشتان

2- برای بار دوم: پای چپ سارق از پایین برآمدگی آن به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند قطع می‌گردد.

3- در مرتبه سوم: سارق به حبس ابد محکوم می‌گردد.

4- در مرتبه چهارم در زندان اگر سارق مرتکب سرقت شود، اعدام می‌شود.

در بخش سوم چنانچه سارق به حبس ابد (حد) محکوم شود. و در اثنای اجرای حکم (حبس) توبه نماید در صورت مصلحت مقام رهبری، وی از حبس آزاد می‌شود.

ظمناً مقام رهبری می‌تواند مجازات او را به مجازات تعزیری تبدیل نماید.

منبع: کتاب قانون مجازات اسلامی به زبان ساده

نویسندگان: دکتر فارس نجاری (عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی)

دکتر علی‌محمد علی‌محمدی (متخصص پزشکی قانونی)

محبوبه رستمی‌فر