قاچاق مواد مخدر
معرفی جرائم قاچاق مواد مخدر
مصرف و قاچاق مواد مخدر در جوامع کنونی، یکی از معضلات اجتماعی محسوب و تمامی دولت‌ها به دنبال مبارزه با شیوع این گونه ناهنجاری‌ها و جرائم هستند و به همین دلیل قانونگذاران، مقرراتی وضع نموده‌اند تا به وسیله آنها، از وقوع این ناهنجاری‌ها و جرائم پیشگیری نمایند و همچنین مرتکبین آن را به سزای اعمال خود برسانند.
در مقررات جمهوری اسلامی ایران تعریف دقیقی از جرائم مربوط به مواد مخدر ارائه نشده و مشخص نبودن دقیق دایره این گونه جرائم، تعریف آن را مشکل‌تر می‌کند. در تعریف جرائم مواد مخدر: (جرائم مواد مخدر عبارتند از هر گونه کشت، ساخت و تبدیل، نقل و انتقال، خرید و فروش، اخفاء و نگهداری و استعمال یا مداخله در مواد مخدر).
ارکان تشکیل دهنده جرائم قاچاق مواد مخدر
جرائم قاچاق مواد مخدر نیز مانند سایر جرائم، دارای سه رکن قانونی، مادی و معنوی می‌باشند و ذیلاً مورد بررسی قرار می‌گیرد.
عنصر قانونی جرائم قاچاق مواد مخدر
عنصر قانونی جرائم مواد مخدر در مصوبه مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام مصوب 1367 و اصلاحی سال‌های 1376 و 1389 و لایحه قانونی تشدید مجازات مرتکبان جرائم مواد مخدر مصوب 1359 تا آنجا که با مصوبه مغایرت ندارد، به قوت خود باقی است، مندرج است.
جرائم مواد مخدر نیز در ماده 1 قانون مبارزه با مواد مخدر ذکر شده است: (… اعمال زیر جرم است و مرتکب به مجازات‌های مقرر در این قانون محکوم می‌شود:
1- کشت خشخاش و کوکا مطلقاً و کشت شاهدانه به منظور تولید مواد مخدر.
2- وارد کردن، ارسال، صادر کردن، تولید و ساخت انواع مواد مخدر.
3- نگهداری، حمل، خرید، توزیع، اخفاء، ترانزیت، عرضه و فروش مواد مخدر.
4- دایر کردن یا اداره کردن مکان برای استعمال مواد مخدر.
5- استعمال مواد مخدر به هر شکل و طریق، مگر در مواردی که قانون مستثنی کرده باشد.
6- تولید، ساخت، خرید، فروش، نگهداری آلات و ادوات و ابزار مربوط به ساخت و استعمال مواد مخدر.
7- قرار دادن یا پناه دادن متهمین، محکومیت مواد مخدر که تحت تعقیب‌اند و یا دستگیر شده‌اند.
8- امحاء یا اخفاء ادله جرم مجرمان.
9- قرار دادن مواد مخدر یا آلات و ادوات استعمال در محلی به قصد متهم کردن دیگری.
مصادیق جرائم مربوط به مواد مخدر در مصوبه مبارزه با مواد مخدر مندرج است:
یکی از مصادیق این جرائم، کشت خشخاش، کوکا و شاهدانه است که در ماده 2 مصوبه مبارزه با مواد مخدر مندرج است، مصادیق دیگر آن نیز عبارتند از:
1- نگهداری یا اخفاء یا حمل بذر یا گرز خشخاش یا سرشاخه‌های گلدار یا به میوه نشسته شاهدانه که عنصر قانونی آن در ماده 3 مصوبه مبارزه با مواد مخدر مندرج است.
2- وارد کردن، صادر کردن، ارسال، تولید، فروش یا در معرض فروش قرار دادن بنگ، چرس، گراس، تریاک، شیره، سوخته یا تفاله تریاک که عنصر قانونی آن در ماده 4 مصوبه درج شده است.
3- خرید، حمل یا اخفاء یا نگهداری تریاک و سایر مشتقات آنکه در ماده 5 مصوبه مذکور است.
4- خرید، فروش، صادر کردن، تولید، ساخت، توزیع، ارسال و در معرض فروش قرار دادن، حمل، اخفاء، نگهداری، مرفین، کوکایین و دیگر مشتقات شیمیایی مرفین و کوکایین و مواد روان‌گردان مذکور در ماده 8 مصوبه.
5- قاچاق مسلحانه مواد مخدر مندرج در ماده 11 مصوبه مواد مخدر.
6- وارد کردن مواد مخدر به داخل زندان یا بازداشتگاه یا اردوگاه بازپروری و نگهداری معتادان، مندرج در ماده 12 مصوبه مبارزه با مواد مخدر.
7- معد ساختن واحد صنعتی، تجاری، خدمات و یا محل مسکونی برای انبار، تولید و یا توزیع مواد مخدر یا مورد استفاده قرار دادن به منظورهای مزبور یا در اختیار دیگری قرار دادن به منظورهای مزبور و ارتکاب نماینده مالک یا اطلاع و یا اجازه وی نسبت به یکی از امور مزبور موضوع ماده 13 قانون مزبور.
8- دایر کردن یا اداره کردن مکان استعمال مواد مخدر مندرج در ماده 14 مصوبه مذکور.
9- اعتیاد به مواد مخدر موضوع ماده 15 مصوبه مبارزه با مواد مخدر.
10- استعمال مواد مخدر و روان‌گردان که در ماده 19 مصوبه درج شده است.
11- تزریق مواد مخدر به دیگری مندرج در ماده 9 قانون تشدید مجازات مرتکبین جرائم مواد مخدر مصوب 1359
12- تولید آلات و ادوات تولید یا استعمال مواد مخدر که عنصر قانونی آن ماده 20 مصوبه می‌باشد.
13- سازماندهی فعالیت‌های مواد مخدر و روان‌گردان موضوع ماده 18 الحاقی سال 1389.
عنصر مادی جرائم قاچاق مواد مخدر
عنصر مادی جرائم ممکن است فعل، ترک فعل، داشتن و نگه داشتن و وضعیت یا حالت باشد، عنصر مادی جرائم مواد مخدر مانند بسیاری از جرائم، فعل می‌باشد، یعنی مرتکب لزوماً فعل مادی مثبتی را انجام می‌دهد که به وسیله قانونگذار منع شده است. عنصر مادی مصادیق جرائم مواد مخدر ذیلاً مورد بررسی قرار می‌گیرد:
کشت خشخاش، کوکا و شاهدانه: مطابق مصوبه مورخ 1383/8/30 مجمع تشخیص مصلحت نظام منظور از کشت، قرار دادن دانه‌ها در داخل زمین است و روییدن دانه‌ها شرط تحقق جرم نیست. جهت تحقق جرم نیز لزومی ندارد که کشت در زمین صورت بگیرد و در خصوص اینکه چه مقدار کشت و چه محلی جهت کشت، مشمول این مصداق می‌گردد، عرف را حاکم دانسته‌اند.
نگهداری یا اخفاء یا حمل بذر یا گرز خشخاش یا سرشاخه‌های گلدار یا به میوه نشسته شاهدانه: عنصر مادی این مصداق نیز فعل می‌باشد و عبارتست از فعل نگهداری، فعل اخفاء و فعل حمل. برخی نویسندگان حمل و اخفاء را یکی دانسته‌اند و نگهداری مواد مخدر را یک نوع اخفاء تلقی کرده‌اند. اما هیأت عمومی دیوان عالی کشور در رأی وحدت رویه شماره 4717-29/10/1344 مقرر داشت: (مفهوم و معنای نگهداری و اخفاء عرفاً متفاوت و مختلف است).
به نظر می‌رسد باید بین این دو مورد تفاوت قائل شد و نگهداری و مخفی نمودن را دو فعل جداگانه تلقی نمود که گاهی، مصادیق آنها با هم تداخل می‌یابد و برخی نویسندگان معتقدند: نسبت بین نگهداری و اخفاء را می‌توان عموم و خصوص من وجه دانست.
عمل حمل نیز ممکن است با نگهداری و اخفاء تداخل پیدا کند، به طور مثال کسی که مواد مخدر را داخل ماشین خود قرار داده و از نقطه‌ای به نقطه دیگر انتقال می‌دهد، بر عمل او هر سه عنوان صدق می‌کند و البته عمل او فعل واحد دارای عناوین متعدد می‌باشد و چون تعدد معنوی است، یک مجازات برای او در نظر گرفته می‌شود.
کیفیت و نحوه حمل، در این مورد تأثیری در وقوع جرم ندارد و فرقی نمی‌کند محموله به مقصد رسیده باشد یا نه؟ کیفیت حمل، تنها از جهت توقیف وسیله حامل اهمیت خواهد داشت. اگر وسیله حمل از وسایل نقلیه باشد، مطابق ماده 30 مصوبه مواد مخدر به نفع دولت ضبط خواهد شد.
وارد کردن، صادر کردن، ارسال، تولید، توزیع، فروش یا در معرض فروش قرار دادن بنگ، چرس، گراس، تریاک، شیره، سوخته یا تفاله تریاک: در این مصداق، عمل مرتکب به چند شکل وقوع پیدا می‌کند: وارد کردن، صادر کردن، ارسال، تولید، فروش یا معرض فروش قرار دادن که به آنها خواهیم پرداخت.
الف) وارد کردن: وارد کردن عبارتست از انتقال مواد مخدر به داخل قلمرو سرزمین ایران، اعم از اینکه از طریق زمینی، هوایی یا از طریق دریا صورت بگیرد. از اطلاق این مصداق نیز درمی‌یابیم، لزومی ندارد که وارد کردن مواد مخدر به هدف فروش باشد و یا به فروش منجر شود. اساساً صرف وارد کردن مواد مخدر به داخل ایران جرم تلقی و دارای مجازات خواهد بود.
قابل ذکر است نظر به اینکه عمل وارد کردن مواد مخدر، مستلزم نگهداری آن نیز می‌باشد، به لحاظ صدق عنوان تعدد معنوی فقط مجازات وارد کردن اعمال خواهد شد. به نظر برخی یکی از نتایج این امر آن است که در صورت صدور حکم برائت از اتهام وارد کردن، به اتهام حمل یا اخفاء یا نگهداری قابل تعقیب نخواهد بود. دلیل این امر نیز تحقق اعتبار قضیه محکوم‌بها است که به موجب آن اگر نسبت به عنوانی که مجازات آن اشد است، حکم قطعی صادر شده باشد، دیگر نمی‌توان از جهت عناوینی که مجازات آن خفیف‌تر است، تجدید مطلع نمود.
ب) صادر کردن: صادر کردن عبارتست از خارج کردن مواد مخدر از قلمرو حاکمیت ایران. در صدور مواد مخدر نیز مانند وارد کردن آن، نحوه صدور اهمیتی ندارد و فرقی نمی‌کند صادر کردن مواد مخدر از طریق زمینی رخ دهد یا هوایی و دریایی. در هر صورت، صرف فعل صادر کردن داخل در عنصر مادی و مشمول قانون مبارزه با مواد مخدر می‌باشد.
ج) ارسال: منظور از ارسال، حالتی است که شخص بدون آنکه در تمام عملیات اجرایی دخالت نماید به هر طریقی مواد مخدر را به افراد مورد نظر می‌رساند.
د) تولید: طبق بند (ر) ماده 1 معاهده 1961 درباره مواد مخدر واژه تولید یعنی عملی که شامل برداشت تریاک، برگ‌های کوکا ،حشیش و چرس از گیاهانی که آنها را می‌دهند، باشد و فرق آن با ساختن آن است که واژه ساختن یعنی کلیه اعمالی که بتوان به وسیله آنها مواد مخدر به دست آورد. این تعریف شامل تصفیه و تبدیل یک ماده مخدر به ماده مخدر دیگر نیز می‌گردد.
ه) ساخت: به کلیه اعمالی که بتوان به وسیله آن مواد مخدر را به دست آورد، واژه ساخت اطلاق می‌گردد. کاربرد واژه تولید برای استحصال طبیعی و کاربرد واژه ساخت در مورد استحصال مصنوعی می‌باشد.
و) توزیع: توزیع عبارتست از پخش مواد در جامعه و محدوده توزیع و تعدادی که به آنها فروخته می‌شود اهمیتی نداشته و البته اگر فروش به یک نفر باشد، مشمول واژه فروش مواد مخدر می‌گردد، نه توزیع.
ح) فروش: تملیک مواد مخدر به دیگران، فروش تلقی می‌گردد. قابل ذکر است که فرقی نمی‌کند مثمن معامله فروش مواد مخدر چه باشد و در چه قالب حقوقی صورت می‌گیرد، بنابراین اگر فروش مواد مخدر به صورت بیع، معاوضه یا صلح باشد، تفاوتی ندارد.
وکیل مواد مخدر
وکیل طلاق
وکیل ملکی
مشاوره حقوقی رایگان و آنلاین
دعاوی کیفری
وکیل پایه یک دادگستری تهران
