در نظام‌ های کیفری ، یکی از مهم‌ترین اهداف اجرای مجازات اصلاح مجرم می باشد.

مجرم مجازات میگردد چون مقرره‌های قانونی را نقض کرده ، نظم اجتماع را به هم زده و باعث هرج و مرج شده است.

مجرم مجازات می‌شود تا خصلت ضداجتماعی او را اصلاح شود.

از مهم‌ترین اتفاقاتی که پس از مجازات مجرم رخ می‌دهد، برچسبی است که افراد جامعه به او می‌زنند، برچسبی که در زبان عامه به آن «سابقه‌دار» می‌گویند.

این لقب باعث شده زندگی مجرم پس از مجازات به حالت سابق خود بازنگردد و گاهی او را به سمت ارتکاب جرم دوباره نیز سوق دهد 

چند نکته مهم :

• -قانون مجازات اسلامی با اصلاحاتی که در سال‌های اخیر در آن صورت گرفته است ، مجازات‌ها را درجه بندی کرده است .
• -درجات مختلف ، شدید یا خفیف بودن جرایم را مشخص می‌کند در این صورت قانون گذار نیز با تمامی مجرمان برخورد یکسانی نمی کند و با هر یک به تناسب جرم ارتکابی برخورد خواهد کرد .
• -در ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۹۲، این درجه بندی انجام شده است .
• -مطابق با این ماده مجازات‌ ها به ترتیب از شدید به خفیف در هشت درجه تقسیم می شوند و در ماده ۲۳ همین قانون عنوان «مجازات تکمیلی» را می توانیم مشاهده کنیم .
• -مجازاتی که از سمت قانونگذار مقرر شده تا هدف اصلاح مجرم محقق شود . مجازات‌ هایی که بیش از تنبیه مرتکب به دلیل نقض مقرره قانون ، برای جلوگیری از انجام دوباره جرم می باشد .
• -اعمال مجازات های تکمیلی برای جرم درجه اول تا ششم از سوی دادگاه اختیاری می باشد به این معنی که دادگاه می‌تواند مرتکب را به آن محکوم نماید یا مخالف آن .
• -اگر به مجازات تکمیلی بنا باشد ، لزوما باید در حکم دادگاه درج گردد. مدت این مجازات هم محدود می باشد و نباید از دو سال پیشی گیرد ، مگر این که قانون آن را به نحو دیگری مقرر نماید .
• -ماده ۲۵ این قانون در تکمیل ماده ۱۹ آمده و بحث «مجازات تبعی» را مطرح می‌کند .
• -اعمال مجازات‌های تبعی بر خلاف مجازات تکمیلی الزامی می باشد و خود به خود اعمال می‌ گردد . بنابراین مجرم با ارتکاب جرم تبعات آن را نیز می‌پذیرد .
• -آنچه اکثریت مردم به آن سوء پیشینه‌ کیفری می‌گویند ، در لفظ قانون گذار ، «محکومیت موثر کیفری» است .
• -جرایم درجه اول تا پنجم در این ماده به دنبال خود مجازات‌ های تبعی را می‌آورند و این محکومیت موثر کیفری می باشد.
• -بر این اساس بر خلاف تصورات رایج ، تمام محکومیت‌های کیفری دارای مجازات‌های تبعی نمی باشند .
• -جرمی که در دایره محکومیت موثر کیفری نباشد ، اگر چه در پیشینه کیفری مرتکب درج میگردد اما در گواهی‌های صادره از مراجع قانونی ذکر نخواهد شد؛ یعنی تمام مجرمان از ایفای برخی مشاغل محروم نیستند.
• -علاوه بر اینکه محکومیت موثر کیفری تنها در خصوص جرایم خاصی اعمال می‌شود ، دارای محدودیت زمانی هم هست .
• -مجازات‌های تبعی می توانند مجرم را در مدتی مشخص از حقوق اجتماعی محروم کنند ؛ این حقوق در ماده ۲۶ قانون مجازات اسلامی درج شده است.