مجازات سرقت تعزیری
سرقت تعزیری چیست؟
سرقت‌هایی وجود دارند که به آنها در اصطلاح (سرقت‌های تعزیری) می‌گویند یعنی سرقت‌هایی که مجازات قطع دست ندارند که به اختصار به هر یک می‌پردازیم.
سرقت مقرون به آزار یا به طور مسلحانه:
هرگاه سرقت همراه با آزار باشد یا سارق مسلح باشد به حبس از سه ماه تا ده سال و شلاقی تا 74 ضربه محکوم می‌شود. اگر سارق در هنگام سرقت مرتکب آسیب بدنی نیز شود علاوه بر مجازات جرح، به حداکثر مجازات یعنی دو سال حبس و 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
سرقت مسلحانه گروهی در شب:
هرگاه سرقت در شب واقع شده باشد و سارقین دو نفر یا بیشتر باشند و لااقل یکی از آنها حامل سلاح ظاهر یا مخفی باشد، هر یک از مرتکبین به 5 الی 15 سال حبس و شلاق تا 74 ضربه محکوم خواهند شد.
سرقت مقرون به پنج شرط مشدد:
هرگاه سرقت جامع شرایط حد نباشد ولی مقرون به تمامی شرایط زیر باشد، مرتکب به 5 تا 20 سال حبس و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد:
الف) سرقت در شب واقع شده باشد.
ب) سرقت توسط دو نفر یا بیشتر انجام شده باشد.
ج) یک یا چند نفر از سارقین حامل سلاح ظاهر یا مخفی بوده باشند.
د) سارقین از دیوار بالا رفته یا حرز را شکسته یا کلید ساختگی به کار برده باشند یا اینکه عنوان یا لباس مستخدم دولت را اختیار کرده یا بر خلاف حقیقت خود را مأمور دولتی قلمداد کرده یا در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی یا توابع آن است، سرقت کرده باشند.
ه) در ضمن سرقت، کسی را آزار یا تهدید کرده باشند.
سرقت مسلحانه از منازل:
هرگاه یک یا چند نفر برای سرقت وارد منزل یا مسکن اشخاص شوند و حداقل یک نفر از آنها حامل اسلحه باشد یا هیچ یک مسلح نباشند اما در موقع سرقت در صورتی که ساکنان منزل یا مسکن در مقام دفاع از مال یا جان یا ناموس برآیند یا برای جلوگیری از ربوده شدن مال در محل سرقت مرتکب قتل یا جرح یا ضرب سارقین شوند، از مجازات معاف هستند. اگر سارقین به اخطار مأمورین توجه نکنند و تسلیم نشوند و در نتیجه فرار آنها و تیراندازی مأمورین مجروح یا کشته شوند مأمورین از مجازات معاف خواهند بود.
سرقت مسلحانه از بانک‌ها، صرافی‌ها یا جواهر فروشی‌ها:
هرگاه دو یا چند نفر با برنامه‌ریزی و مواضعه قبلی، وجه نقد یا اوراق بهادار یا سایر اشیای قیمتی را از بانک‌ها صرافی‌ها و جواهر فروشی‌ها سرقت کنند و لااقل یک نفر از سارقین مسلح به سلاح سرد یا گرم ظاهر یا مخفی، پر یا خالی باشد، چه از آن استفاده کند و چه نکند، در صورت وقوع سرقت به حبس ابد و در صورت وقوع قتل به اعدام محکوم خواهند شد.
هرگاه علی‌رغم میل سارقین هیچ یک از این دو نتیجه یعنی سرقت و قتل از عمل آنان حاصل نشود، هر یک از آنها به حبس از 10 الی 15 سال محکوم خواهند شد ولی اگر اراده آنان در عدم تحقق قتل یا سرقت مؤثر باشد، به حبس از 2 تا 5 سال محکوم می‌شوند.
راهزنی:
سارق مسلح و قطاع الطریق هرگاه با اسلحه امنیت مردم یا جاده را بر هم زند و رعب و وحشت ایجاد کند، محارب است؛ در این صورت به مجازات اعدام (قتل یا به دار آویختن) یا قطع دست راست و پای چپ یا تبعید محکوم خواهد شد. اعمال هر یک از این مجازات‌ها بستگی به نظر قاضی دارد.
اگر کسی در راه‌ها به نحوی اقدام به راهزنی کند که عملش محاربه نباشد، به 3 تا 15 سال حبس و شلاق تا 74 ضربه محکوم خواهد شد.
سرقت از موزه‌ها یا مکان‌های تاریخی و مذهبی:
هر کس اشیا، لوازم، مصالح و قطعات آثار فرهنگی و تاریخی را از موزه‌ها، نمایشگاه‌ها، مکان‌ها، مکان‌های تاریخی و مذهبی و سایر مکان‌هایی که تحت نظارت و حفاظت دولت است سرقت کند یا با علم و آگاهی به مسروقه بودن آنها را بخرد یا پنهان کند، به یک تا پنج سال حبس محکوم خواهد شد.
سرقت وسایل و متعلقات مربوط به تأسیسات مورد استفاده عمومی:
سرقت وسایل و متعلقات مربوط به این تأسیسات که مورد استفاده عمومی قرار می‌گیرند، مجازات حبس دارد.
تأسیسات آب، برق، گاز و غیره که با هزینه یا سرمایه دولت یا سرمایه مشترک دولت و بخش غیر دولتی یا به وسیله نهادها و سازمان‌های عمومی غیر دولتی یا مؤسسات خیریه مانند کمیته امداد ایجاد یا نصب شده باشد. مجازات حبس در این موارد از یک تا پنج سال محکوم می‌شود.
کیف‌زنی یا جیب‌بری:
سرقت از طریق کیف‌زنی یا جیب‌بری و امثال آن دارای مجازات حبس از یک تا پنج سال و شلاق تا 74 ضربه است.
سرقت از مناطق حادثه زده:
هرگاه سرقت در مناطق سیل یا زلزله زده یا جنگی یا آتش‌سوزی یا در محل تصادف رانندگی صورت پذیرد، سارق به حبس از یک تا پنج سال و شلاق تا 74 ضربه محکوم خواهد شد.
سرقت مقرون به یکی از شرایط مذکور در قانون:
در صورتی که سرقت جامع شرایط حد نباشد و همراه با یکی از شرایط زیر باشد، سارق به حبس از شش ماه تا سه سال و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد:
الف) سرقت در محل سکنی یا مهیا برای سکنی یا در توابع آن یا در محل‌های عمومی از قبیل مسجد و حمام و غیر اینها واقع شده باشد.
ب) سرقت در جایی واقع شده باشد که در آن درخت، بوته، پرچین یا نرده قرار گرفته و سارق آن را شکسته باشد.
ج) سرقت در شب واقع شده باشد.
د) سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.
م) سارق مستخدم بوده و مال مخدوم خود را دزدیده باشد یا مال شخص دیگری را از منزل مخدوم خود یا منزل شخص دیگری که به اتفاق مخدوم به آنجا رفته برباید یا شاگرد یا کارگر باشد و از محلی که معمولاً محل کار وی بوده از قبیل خانه، دکان، کارگاه، کارخانه و انبار سرقت کرده باشد.
ن) هرگاه اداره کنندگان هتل، مسافرخانه، کاروان‌سرا و کاروان و به طور کلی کسانی که به اقتضای شغل اموالی در دسترس آنهاست تمام یا قسمتی از آن را مورد دستبرد قرار دهند.
سرقت یا استفاده غیر مجاز از آب، برق، گاز، تلفن:
هر کس بدون پرداخت حق انشعاب و اخذ انشعاب آب، برق، گاز و تلفن از این منابع استفاده غیر مجاز کند، علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس تا سه سال محکوم خواهد شد.
مداخله در اموال مسروقه:
بیشتر سارقین به امید اینکه بتوانند مال مسروقه را به پول تبدیل کنند مرتکب سرقت می‌شوند از این رو شاید یکی از راه‌های مؤثر در پیشگیری از وقوع سرقت، جلوگیری از خرید و فروش اموال مسروقه باشد.
برابر قانون، هر کس با علم و اطلاع یا با وجود قراین اطمینان‌آور به اینکه مال در نتیجه ارتکاب سرقت به دست آمده آن را تحصیل، مخفی یا قبول کند یا مورد معامله قرار دهد به حبس از شش ماه تا سه سال و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
در صورتی که متهم معامله اموال مسروقه را حرفه و پیشه خود قرارداده باشد، به حداکثر مجازات محکوم خواهد شد.
منبع: کتاب قانون مجازات اسلامی به زبان ساده
نویسندگان: دکتر فارس نجاری (عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی)
دکتر علی‌محمد علی‌محمدی (متخصص پزشکی قانونی)
محبوبه رستمی‌فر
برای پرسش سوالات حقوقی خود میتوانید به لینک های زیر مراجعه نمایید:
