اظهارنامه ثبت اختراع
(براساس آیین نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1387/11/1)
طبق ماده 2 آیین نامه ، ثبت اختراع مستلزم تسلیم اظهارنامه ثبت اختراع به مرجع ثبت است .
ویژگی های اظهارنامه ثبت اختراع
طبق ماده 3 آیین نامه ، اظهارنامه ثبت اختراع باید در سه نسخه و به زبان فارسی تنظیم شده و پس از ذکر تاریخ ، توسط متقاضی یا نماینده قانونی وی امضاء شود .
تبصره : در صورتی که اسناد ضمیمه اظهارنامه ثبت اختراع و سایر اسناد مربوط ، به زبان دیگری غیر از فارسی باشد ، ارائه اصل مدارک مورد نیاز همراه با ترجمه عادی کامل آنها الزامی است . بنابراین اگر ترجمه کامل این مدارک برای متقاضی امکان پذیر نباشد ، می تواند خلاصه آنها را به فارسی ضمیمه نماید . مرجع ثبت در صورت لزوم می تواند در جریان بررسی اظهارنامه ، ترجمه رسمی مدارک مذکور را مطالبه کند . چنانچه اصطلاحات فناوری و علمی به کار رفته در اسناد مذکور ، معادل فارسی نداشته باشند ، ذکر همان اصطلاحات کفایت می کند .
نحوه ارسال اظهارنامه ثبت اختراع
طبق ماده 4 آیین نامه ، متقاضی باید اظهارنامه ثبت اختراع را به صورت حضوری یا با پست سفارشی و یا در چارچوب ماده 167 این آیین نامه به مرجع ثبت تسلیم نماید . تاریخ وصول اظهارنامه یا تاریخ داده پیام ، تاریخ اظهارنامه محسوب می شود .
اظهارنامه ثبت اختراع حاوی چه نکاتی است ؟
طبق ماده 5 آیین نامه ، اظهارنامه ثبت اختراع باید حاوی نکات زیر باشد :
1- اسم ، شماره ملی ، نشانی ، کدپستی ، تابعیت و سمت متقاضی و در صورتی که متقاضی شخص حقوقی است ذکر نام ، نوع فعالیت ، اقامتگاه ، محل و شماره ثبت ، تابعیت ، مرکز اصلی و عنداللزوم هر گونه شناسه دیگر آن الزامی است .
2- اسم ، شماره ملی ، نشانی و کدپستی نماینده قانونی متقاضی ، در صورت وجود
3- اسم ، اقامتگاه و کدپستی شخص یا اشخاصی که صلاحیت دریافت ابلاغ ها در ایران را دارند ، در صورتی که متقاضی مقیم ایران نباشد .
4- اسم ، نشانی و شغل مخترع ، در صورتی که متقاضی شخص مخترع نباشد .
5- عنوان اختراع به نحوی که اختراع ادعایی را مشخص سازد و مشتمل بر کلماتی مثل «بهتر» و غیره نبوده و ترجیحاً بین سه تا 10 کلمه باشد .
6- تاریخ ، محل و شماره اظهارنامه یا گواهینامه اختراع در خارج ، در صورت درخواست حق تقدم
7- اطلاعات مربوط به اظهارنامه اصلی در صورت تکمیلی بودن اختراع
8- تعداد صفحات توصیف ، ادعا ها ، خلاصه توصیف اختراع و نقشه ها
9- تعیین طبقه اختراع براساس طبقه بندی بین المللی اختراعات
10- تعیین ضمائم
تبصره 1 : در صورت تسلیم اظهارنامه و سایر اسناد مربوط توسط اشخاص حقوقی ، امضای آنها از طرف اشخاص مجاز ، ضروری است .
تبصره 2 : اسم و نشانی متقاضی مقیم خارج از کشور ، علاوه بر فارسی باید به حروف لاتین باشد و با همان حروف نیز ثبت و آگهی شود .
چه مدارکی باید ضمیمه اظهارنامه ثبت اختراع شود ؟
* طبق ماده 6 آیین نامه ، مدارک زیر باید ضمیمه اظهارنامه شود :
1- توصیف اختراع
2- ادعا یا ادعا های اختراع
3- خلاصه ای از توصیف اختراع
4- نقشه یا نقشه ها ، در صورت لزوم
5- مدارک مثبت هویت متقاضی و مخترع
6- درخواست کتبی مبنی بر عدم ذکر اسم مخترع ، چنانچه مخترع نخواهد اسم وی ذکر شود .
7- مدارک مربوط به حق تقدم که باید همزمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف 15 روز از آن تاریخ تسلیم شود .
8- رسید مربوط به پرداخت هزینه های قانونی
9- مدارک نمایندگی ، در صورتی که تقاضا توسط نماینده قانونی به عمل آید .
تبصره 1 : چنانچه اظهارنامه در زمان تقاضا فاقد شرایط مشخص شده در ماده 11 قانون باشد ، مرجع ثبت از متقاضی دعوت خواهد کرد تا از تاریخ ابلاغ ظرف 30 روز اصلاحات لازم را انجام دهد و تاریخ تقاضا همان تاریخ دریافت اصلاحات مذکور خواهد بود . اگر در مهلت تعیین شده اصلاح صورت نگیرد ، اظهارنامه کان لم یکن (باطل) محسوب خواهد شد . این مهلت برای اشخاص مقیم خارج از کشور 60 روز می باشد .
تبصره 2 : اگر در اظهارنامه به نقشه هایی اشاره شود که در آن درج یا ضمیمه نشده است ، مرجع ثبت از متقاضی دعوت می کند تا نقشه ها را ظرف 30 روز ارائه دهد . در صورت ارائه ، تاریخ دریافت نقشه ها ، تاریخ تقاضا محسوب خواهد شد ؛ در غیر این صورت ، مرجع ثبت تاریخ تقاضا را همان تاریخ دریافت اظهارنامه قید نموده و اشاره به نقشه ها را کان لم یکن محسوب خواهد کرد . این مهلت برای اشخاص مقیم خارج از کشور 60 روزمی باشد .
* طبق ماده 7 آیین نامه ، هر صفحه از توصیف ، ادعا ، خلاصه توصیف و نقشه اختراع باید توسط متقاضی یا نماینده قانونی او امضاء شود .
تقسیم اظهارنامه ثبت اختراع
* طبق ماده 8 آیین نامه ، اظهارنامه باید فقط به یک اختراع یا به دسته ای از اختراعات مرتبط که یک اختراع کلی را تشکیل می دهند مربوط باشد ؛ در غیر این صورت ، متقاضی می تواند اظهارنامه مربوط به اختراع خود را به دو یا چند اظهارنامه مجزا و مستقل تقسیم نماید .
* طبق ماده 9 آیین نامه ، اظهارنامه تقسیمی باید دارای الزامات اظهارنامه اصلی بوده و در تسلیم آن نکات زیر رعایت شود :
1- شماره و تاریخ اظهارنامه اولیه
2- در صورت درخواست حق تقدم از سوی متقاضی ، ذکر شماره و تاریخ اظهارنامه نخستین ، همراه با محل حق تقدم
3- اصلاح توصیف ، ادعا ، نقشه و خلاصه توصیف مذکور در اظهارنامه اصلی
4- مدارک مربوط به پرداخت هزینه اظهارنامه های تقسیمی
تبصره : در صورت ادعای حق تقدم های متعدد برای اظهارنامه اصلی ، متقاضی اظهارنامه تقسیمی می تواند از حق تقدم یا حق تقدم هایی که از نظر موضوعی مرتبط با آن اظهارنامه تقسیمی باشد ، استفاده کند .
نحوه توصیف اختراع
طبق ماده 10 آیین نامه ، توصیف اختراع باید صریح و همراه با جزئیات کامل و مشتمل بر نکات زیر باشد :
1- عنوان اختراع به گونه ای که در اظهارنامه ذکر شده است .
2- زمینه فنی اختراع مربوط
3- مشکل فنی و بیان اهداف اختراع
4- شرح وضعیت دانش پیشین و سابقه پیشرفت هایی که در رابطه با اختراع ادعایی وجود دارد ، به نحوی که برای درک و بررسی جدید بودن اختراع کفایت کند .
5- ارائه راه حل برای مشکل فنی موجود ، همراه با شرح دقیق و کافی و یکپارچه اختراع
6- توضیح اشکال ، نقشه‌ها ، نمودار ها در صورت وجود ، به نحوی که یک متخصص در آن زمینه بتواند اختراع را درک و ارتباط اجزای آن را دریابد . ارجاع به شماره هایی که برای بیان ویژگی های اختراع در نقشه آمده است ، الزامی است .
7- بیان واضح و دقیق مزایای اختراع ادعایی نسبت به اختراعات پیشین ، به نحوی که ویژگی جدید بودن اختراع و تاثیر فنی آن را روشن سازد .
8- توضیح حداقل یک روش اجرایی برای بکارگیری اختراع
9- ذکر صریح کاربرد صنعتی اختراع در صورتی که ماهیت اختراع گویای این امر نباشد .
ویژگی های ادعای اختراع
* طبق ماده 11 آیین نامه ، ادعای اختراع باید عناصر اختراعی را که حمایت از آن درخواست شده است ، در چارچوب مشخصه های فنی تعیین کند . هر اختراع می تواند مشتمل بر یک یا چند ادعا باشد . ادعا یا ادعاها باید صریح و منجز بوده و دارای شرایط زیر باشند :
1- معقول بودن تعداد آنها با توجه به ماهیت اختراع و شماره گذاری ترتیبی آنها در صورت تعدد
2- از اطلاعات افشاء شده در توصیف اختراع فراتر نرود و به طور کامل در توصیف اثبات و مدلل شده باشد .
3- ویژگی های فنی قابل حمایت را با استفاده از جملات مثبت ، بیان نماید .
4- جز در موارد غیرقابل اجتناب ، از ارجاع به نقشه ها یا توصیف امتناع گردد و تا حد ممکن از به کار بردن عباراتی مانند «همان طور که در توصیف آمد» یا « همان طور که در نقشه ها نشان داده شده» خودداری شود.
5- در صورتی که برای فهم ادعا ارجاع به نقشه ضرورت داشته باشد ، پس از بیان ادعا ، شماره صفحه نقشه و علامت مشخص کننده آن در داخل پرانتز ذکر گردد .
6- مشتمل بر شیوه ی اجرا و مزایای اختراع نباشد .
* طبق ماده 12 آیین نامه ، ادعا یا ادعا ها ممکن است ناظر بر فرآورده ، فرآیند ، فرآیند دستیابی به یک فرآورده و یا ترکیبی از فرآیند و فرآورده باشد ؛ مشروط بر اینکه راجع به یک مفهوم اختراعی باشد .
ویژگی های خلاصه توصیف اختراع
* طبق ماده 13 آیین نامه ، خلاصه توصیف اختراع باید مستقیماً زمینه فنی ای که اختراع به آن تعلق دارد را تعیین کند تا در جستجوی سوابق اختراع ادعایی مورد استفاده قرار گیرد .
در خلاصه اختراع نکات زیر باید در نظر گرفته شود :
1- با عنوان اختراع شروع شود و مشتمل بر 70 تا 200 کلمه باشد .
2- مشکل فنی ، اساس راه حل ارائه شده برای آن و کاربرد یا کاربرد های اصلی اختراع را اجمالاً روشن نماید.
3- در صورت لزوم ، مشتمل بر فرمول های شیمیایی یا معادلات ریاضی باشد تا براساس آنها ویژگی های اختراع به بهترین شکل بیان شود .
4- در صورتی که برای توضیح اختراع ارجاع به نقشه ضرورت داشته باشد ، پس از توضیح خلاصه هر قسمت باید نشانه های ارجاع دهنده به هریک از نقشه ها در داخل پرانتز ذکر گردد .
5- عدم بیان ارزش و مزایای اختراع
* طبق ماده 14 آیین نامه ، خلاصه توصیف فقط برای بیان اطلاعات اختراع به کار می رود و نمی تواند مبنای تفسیر برای تعیین حدود ادعا باشد .
ویژگی های ترسیم نقشه ها ، نمودار ها و جداول
* طبق ماده 15 آیین نامه ، چنانچه نقشه ها، نمودار ها ، و جداول ، بخشی از ضمیمه اظهارنامه اختراع باشند در ترسیم آنها باید نکات زیر رعایت شوند :
1- در یک روی صفحه کاغذ بادوام و در قطع 4 A، با خطوط پررنگ و یکدست مشکی و غیررنگی کشیده شده و ترجیحاً در رسم آنها از ابزار های فنی نقشه کشی استفاده شود و حداکثر حاشیه اوراق به ترتیب از بالا 5/2 سانتیمتر از چپ 5/1 سانتیمتر ، از راست 5/2 سانتیمتر و از پایین 1 سانتیمتر باشد .
2- وضوح و شفافیت نقشه ها به نحوی باشد که امکان تکثیر یا تصویر برداری آن امکان پذیر شود .
3- تمام عناصر نقشه یا نمودار ، دارای مقیاس یکسان باشد ؛ مگر آنکه برای فهم اختراع ، برجسته نمودن بخش خاصی از نقشه و یا نمودار ضروری باشد .
4- تا حد امکان به صورت عمودی در صفحه قرار گیرد .
5- اعداد ، حروف و نشانه ها به طور روشن ذکر شده و خوانا باشند .
6- شامل نشانه هایی باشد که در توصیف بتوان به آنها ارجاع داد .
7- صفحات باید به ترتیب شماره گذاری‌شده و ترجیحاً نشان دهنده شماره آن صفحه از کل صفحات باشد .
8- هیچ توضیحی نباید روی نقشه ها وجود داشته باشد ؛ مگر در مورد جداول و نمودار ها
9- در صورتی که هر یک از نقشه ها ، نمودار ها و جداول در بیش از یک صفحه باشد ، کل صفحات باید بدون حذف بخشی از آنها ، شامل نشانه هایی مستقل از شماره صفحات باشد ، به نحوی که ارتباط و تمامیت قسمت ها را با یکدیگر روشن سازد .
